Miejskie Centrum Kultury
im. Henryka Bisty


Fundacja Na Rzecz Kultury i Rozwoju Społeczeństwa obywatelskiego KEZ we współpracy partnerskiej z Miejskim Centrum Kultury im. Henryka Bisty w Rudzie Śląskiej, zrealkizowała projekt pn. „Wielki piec”. Był to projekt rzeczniczy na rzecz ochrony dziedzictwa śląskiej kultury przemysłowej i stanowił formę lobbingu na rzecz ratowania wielkiego pieca martenowskiego Huty „Pokój” w Rudzie Śląskiej i szybkiego udostępnienia go wraz z ofertą kulturalną i turystyczną mieszkańcom Rudy Śląskiej i Województwa Śląskiego oraz grupom turystycznym, zwiedzającym Śląski Szlak Zabytków Techniki.

Rudzka dzielnica Nowy Bytom to wyjątkowy fragment miasta, nie tylko ze względu na to, że jest centrum administracyjnym miasta. O wyjątkowości tej decyduje przede wszystkim usytuowany w samym jej centrum stary kompleks przemysłowy, w skład którego wchodzi huta „Pokój”, kolonia robotnicza i dom towarowy „Kaufhaus”, a jego symbolem jest wielki piec martenowski, usytuowany przy głównej ulicy. Jest to jedyny zachowany taki zabytek w Polsce i jeden z zaledwie dwóch w Europie. Zwykle na Śląsku to kopalnie skupiały wokół siebie osiedla patronackie wraz z zapleczem socjalnym i były czynnikiem rozbudowywania się przemysłowego miasta. W tym przypadku, tym czynnikiem była huta. Wielki piec ze względów ekonomicznych i ekologicznych został wygaszony w 2005 roku. Obszar huty Pokój wraz z piecem martenowskim został w 2011 roku wpisany do Gminnej Ewidencji Zabytów miasta Ruda Śląska.

Ta monumentalna forma architektury przemysłowej w centrum miasta jest interesującym elementem badawczym. Projekt polega na zebraniu i utrwaleniu w formie cyfrowej unikalnych historii i legend dotyczących wielkiego pieca huty „Pokój”. Wspomnienia dotyczące tego zabytku, a zarazem całej dzielnicy, jedynie funkcjonują w kulturze słowa mówionego i są częścią historii rozwoju dzielnicy Nowy Bytom w Rudzie Śląskiej. Przekazywanych jest wiele wyjątkowych historii i anegdot ludzi emocjonalnie związanych z byłym zakładem pracy. Jest to ostatni moment na zainteresowanie się tym tematem. Czas działa na niekorzyść, ponieważ bezpośredni budowniczowie, czy osoby pracujące w hucie są w podeszłym wieku. Razem z degradacją obiektu zamiera społeczne zaangażowanie.

W ramach projektu opracowane zostało elektroniczne wydawnictwo multimedialne, zawierające wywiady, opowieści, zdjęcia archiwalne i współczesne oraz filmy, które stanowi pełną dokumentację historii tego niezwykłego i unikatowego w skali europejskiej zabytku śląskiego dziedzictwa przemysłowego.

W ramach projektu odbyły się również warsztaty plastyczne, uczestnikami których byli przedstawiciele wszystkich grup wiekowych – dzieci, młodzież, seniorzy. Warsztaty zorganizowane zostały w niestandardowy sposób. Uczestnicy za pomocą technik rysunkowo-graficznych stworzyli instalację artystyczną, interpretującą rolę huty i jej symbolu, wielkiego pieca, w historii dzielnicy i miasta i odpowiadającą na pytanie, jak ważną rolę odgrywa ten obiekt w świadomości społecznej. Oprócz „pracy twórczej”, w trakcie warsztatów odbywały się również spotkania międzypokoleniowe, w trakcie których starsi uczestnicy dzielili się wspomnieniami i anegdotami dotyczącymi historii huty i wielkiego pieca. Ukoronowaniem projektu była publiczna prezentacja wykonanej podczas warsztatów instalacji. 

Projekt „Wielki piec” realizowany był przy wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego i Urzędu Miasta Ruda Śląska.